عبدالرضا سیف؛ محمود فضیلت؛ محمدحسن غلامی
دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 69-88
چکیده
دادوستد میان زبان ها امری بسیار شایع و رایج است. زبان فارسی به عنوان یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین زبان های جهان اسلام، در طول تاریخ درازدامن خود، تأثیرات گسترده ای بر دیگر زبان های این جغرافیای وسیع ...
بیشتر
دادوستد میان زبان ها امری بسیار شایع و رایج است. زبان فارسی به عنوان یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین زبان های جهان اسلام، در طول تاریخ درازدامن خود، تأثیرات گسترده ای بر دیگر زبان های این جغرافیای وسیع نهاده است. زبان ترکی عثمانی یکی از زبان هایی است که بیشترین تأثیرات زبانی و فکری و ادبی را از فرهنگ ایرانی پذیرفته است. زمانی که ادبیات دیوانی شکل گرفت، بر بسامد واژه های عربی و فارسی در زبان ترکی عثمانی افزوده شد. این فزونی در شعر دیوانی به حدی رسید که گاه تنها افعال به زبان ترکی بیان می شدند. پس از تأسیس جمهوری ترکیه، نفی ارزش های شرقی شدت یافت و اقداماتی گسترده در جهت پالایش زبان ترکی صورت پذیرفت و واژه های عربی و فارسی بسیاری کنار گذاشته و برابرهایی ترکی برای آن ها یافته یا ساخته شدند. با وجود این، امروزه همچنان واژه ها، ترکیبات، عناصر دستوری و تعابیر عربی و فارسی فراوانی در زبان ترکی استانبولی مشاهده می شوند؛ گرچه بسامد آن ها نسبت به زبان ترکی عثمانی، اندک تر شده است. در این پژوهش، افزون بر برگردان ده بند آغازین ترکیب بند پُرآوازۀ روحی بغدادی، با کاربست روش تحلیل آماری و بسامدسنجی به محاسبۀ میزان تأثیرگذاری زبان فارسی بر این نمونۀ شعر غنایی زبان ترکی عثمانی در سطح تکواژ میپردازیم. یافته های پژوهش نشان می دهند که بیش از یک پنجم تکواژها در این متن از زبان فارسی وام گرفته شده اند. اشتراکات فکری مهمی نیز میان آثار ادب فارسی با شعر یادشده وجود دارد.
